لزوم تشکیل صندوق های قرض الحسنه خانوادگی و دوستانه

بخش مهمی از صندوق های قرض الحسنه موجود در کشور، صندوق های فامیلی هستند. آمار دقیقی در این زمینه وجود ندارد، ولی بی گمان با توجه به نوع کارآیی و مشکلات کمتر آنها در مقایسه با صندوق های قرض الحسنه بزرگ، می توان حدس زد شمار فراوانی از این نوع صندوق ها در کشور وجود داشته باشد.

پی آمدهای مثبت تشکیل صندوق خیریه
1.جلوگیری از رباخواری؛
2. ایجاد روحیه همکاری در میان خانواده ها؛
3. غنی سازی معنویت و صفای روحی در فامیل؛
4. جلوگیری از افسردگی و ایجاد روحیه امید و نشاط روانی؛
5. تقویت مبانی وحدت آفرین اعضای فامیل؛
6. حفظ شأن و آبروی افراد فامیل؛
7. مسئله بُعد فرهنگی و تربیتی و حاکم بودن آن در تشکیلات؛
8. توان بخشی به اعضای فامیل برای رویارویی با مشکلات و بحران ها؛
9. احیای سنّت شورا و مشورت؛
10. ایجاد زمینه مناسب برای شناخت هر چه بیشتر خانواده ها از یکدیگر؛
11. حل بسیاری از مشکلات اقتصادی و روحی، روانی و اجتماعی افراد؛
12. شناخت افراد نیکوکار و همکاری های بیشتر با توجه به تجربه های مشترک.1
. ضرورت تشکیل صندوق های قرض الحسنه خانوادگی و دوستانه (خصوصی)

بخش مهمی از صندوق های قرض الحسنه موجود در کشور، صندوق های فامیلی هستند. آمار دقیقی در این زمینه وجود ندارد، ولی بی گمان با توجه به نوع کارآیی و مشکلات کمتر آنها در مقایسه با صندوق های قرض الحسنه بزرگ، می توان حدس زد شمار فراوانی از این نوع صندوق ها در کشور وجود داشته باشد.
مرکز تحقیقات، مطالعات و سنجش برنامه ای صدا و سیما با همکاری صندوق قرض الحسنه الزهرا علیهاالسلام، در یک پژوهش مشترک، دیدگاه های مردم تهران را در مورد صندوق های قرض الحسنه خصوصی جویا شده اند که به قدر ضرورت، به بخش هایی از آن اشاره می کنیم.

الف) پی آمدهای مثبت تشکیل صندوق های قرض الحسنه خانوادگی و دوستانه
1.جلوگیری از رباخواری؛
2. ایجاد روحیه همکاری در میان خانواده ها؛
3. غنی سازی معنویت و صفای روحی در فامیل؛
4. جلوگیری از افسردگی و ایجاد روحیه امید و نشاط روانی؛
5. تقویت مبانی وحدت آفرین اعضای فامیل؛
6. حفظ شأن و آبروی افراد فامیل؛
7. مسئله بُعد فرهنگی و تربیتی و حاکم بودن آن در تشکیلات؛
8. توان بخشی به اعضای فامیل برای رویارویی با مشکلات و بحران ها؛
9. احیای سنّت شورا و مشورت؛
10. ایجاد زمینه مناسب برای شناخت هر چه بیشتر خانواده ها از یکدیگر؛
11. ایجاد فرصت های شغلی یا بسترسازی برای فعالیت های مختلف صنفی و شغلی؛
12. حل بسیاری از مشکلات اقتصادی و روحی، روانی و اجتماعی افراد؛
13. شناخت افراد نیکوکار و همکاری های بیشتر با توجه به تجربه های مشترک

ب) عوامل موفقیت صندوق های قرض الحسنه خانوادگی و دوستانه
برخی مسئولان و اعضای صندوق های قرض الحسنه فامیلی، از میان عواملی که به بازدهی بالای این صندوق ها می انجامد، به موارد زیر اشاره کرده اند:
1. موضوع فعالیت صندوق، تنها قرض الحسنه باشد و موضوع های کاری دیگر مانند سود، تعاونی، معامله و مانند آن در کار نباشد.
2. مشارکت در کار، تنها برای رضای خدا و به منظور پاداش معنوی باشد؛2
3. خودجوش بودن صندوق های خانوادگی؛
4. سادگی سازوکار و دوری از کاغذبازی های اداری؛
5. قائم به شخص نبودن صندوق ها؛
6. بهره گیری از تجربه کاری صندوق های موفق؛
7. مدیران و گردانندگان صندوق ها، تعهد کاری مناسب و قدرت اجرایی بالایی داشته باشند؛
8 . داشتن وقت کافی، حُسن شهرت و توان فکری و مالی دست اندرکاران صندوق ها.
ج) آسیب های فراروی صندوق های قرض الحسنه خانوادگی

اصل وجود صندوق های قرض الحسنه و برکت آثار آنها می تواند در حل مشکلات اعضای فامیل بسیار مؤثر باشد، ولی بی توجهی به مشکلات و برخی آسیب ها، در درازمدت، آثار زیان بخشی برای اعضای صندوق به بار می آورد. ازاین رو، توجه به این آسیب ها و نقاط حساس می تواند در مدیریت بهینه صندوق ها و اطلاع رسانی مناسب به اعضای صندوق اثرگذار باشد.
در طرح پژوهشی یاد شده، پاسخ گویان در پاسخ به پرسشی درباره آسیب ها و کاستی های صندوق های قرض الحسنه خصوصی (فامیلی) چنین گفته اند:4
1. چندان مورد اطمینان نیستند و چه بسا مورد سوءاستفاده و فساد مالی قرار می گیرند. (17 درصد)
2. تداوم ندارند و خیلی زود از هم می پاشند. (8 درصد)
3. مبلغ وام بسیار کم است. (4 درصد)
4. خوب اداره نمی شوند. (3 درصد)
5. موجب درگیری و برخورد میان اعضای فامیل می شود. (2 درصد)
6. اعضا بی تجربه اند و میان آنان همکاری وجود ندارد. (1 درصد)
7. اساس نامه دقیق ندارند. (1 درصد)
8. بعضی از اعضا اقساط خود را به موقع پرداخت نمی کنند. (1 درصد)
9. بعضی از اعضا توان بازپرداخت وام را ندارند. (1 درصد)
10. مدیر صندوق را درست نمی شناسند. (1 درصد)
11. قانون چندان رعایت نمی شود. (1 درصد)
12. این گونه وام ها مشکلات اقتصادی را برطرف نمی کند. (1 درصد)
13. دیگر موارد: امین نبودن مدیر صندوق، ثبت نشدن این صندوق ها، رعایت نشدن احکام شرعی در برخی از این صندوق ها، نداشتن کارآیی، بی نظمی، وجود سلیقه های شخصی، نبود نظارت دولتی، برتری بُعد عاطفی در این صندوق ها، دشوار بودن قرعه کشی، مشکلات پذیرایی در نشست ها، کم بودن توانایی مالی مردم. (3 درصد)
14. هیچ گونه عیبی ندارند. (62 درصد)
باید یادآوری کرد با توجه به اینکه هر پاسخ گو می توانسته است به بیش از یک مورد اشاره کند، جمع درصدها بیش از صد شده است.
افزون بر مشکلات یاد شده، به آسیب های جدی دیگری می توان اشاره کرد که گریبان گیر این گونه صندوق هاست:
1. داشتن نگاهی مادی به کار صندوق و فراموشی جنبه های الهی و معنوی؛
2. گرفتن کارمزد در برخی صندوق ها برای تأمین هزینه ها و افزایش سرمایه؛
3. نبود الگوی کارآمد؛
4. گرفتاری های فراوان اعضای اصلی و مدیران صندوق ها به ویژه در دوران تثبیت؛
5. قائم به شخص بودن صندوق ها؛
6. چنددستگی در میان اعضا؛
7. شرکت در داد و ستدهای اقتصادی سودآور.

د) چگونگی عملکرد صندوق های قرض الحسنه خانوادگی
به طور کلی، روش کار صندوق های قرض الحسنه خانوادگی را به دو شکل زیر می توان تقسیم کرد:
1. دسته ای از صندوق ها، پس از تشکیل صندوق، ماهانه مبلغی را به عنوان سرمایه صندوق از اعضا می گیرند و هر ماه با قرعه کشی در جمع اعضای هیئت مدیره یا در جمع بیشتر اعضا، قرض الحسنه در اختیار فرد برنده قرار می دهند.
2. در دسته دیگری از صندوق ها، افراد با توجه به توانایی مالی، ماهانه از یک میزان حداقلی تا مبالغ بیشتری، در اختیار صندوق قرار می دهند و هیئت مدیره صندوق بر اساس درخواست اعضای نیازمند صندوق، به آنها وام می پردازند. از آن پس، افراد وام گیرنده بر اساس میزان وامی که گرفته اند، اقساط خود را ماهانه پرداخت می کنند.

به نظر می رسد فعالیت صندوق های قرض الحسنه از نوع اول، بیشتر به تعاونی های محلی یا خانوادگی شباهت داشته باشد؛ زیرا نوع مشارکت و قرار گرفتن اعضا در فهرست دریافت وام در زمانی که چه بسا نیاز ضروری هم به آن نداشته باشند، نمی تواند مصداقی از قرض الحسنه درست باشد.

همه واقف به محاسن و مزایای صندوق های قرض الحسنه هستیم. اما امروزه با پیشرفت صنایع و به روز شدن آنها همه به سمت استفاده از فضای تحت وب و نرم افزارهای تحت وب می روند. ما نیز برآنیم تا با ارایه نرم افزار تحت وب صندوق قرض الحسنه گندم خدماتی بهتر در این زمینه برای شما فراهم سازیم.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *